Niemand ging aan het emotionele artikel van VRT journalist Peter Verlinden voorbij.
Zelf ben ik net emotioneel onderste boven door de film ’12 years a slave’. Bij de titel song ‘Roll Jordan Roll’ krijg ik steeds tranen in de ogen. Mijn maag krimpt samen tot bijna overgeven toe; het zweepgeselen van Patsey plakt op mijn netvlies.
Op dat moment heeft dergelijke racisme-uiting – ‘Negers’ geschilderd op een gevel – Grote Impact.
In de politieke polemiek die Verlinden uit wil ik niet meegaan. Dat doen anderen.
Ik zie de talrijke artikels via sociale media passeren. Ik lees ze allemaal.
Racisme, je kan er mee omgaan of je kan er aan ten onder gaan.
De reactie van Jeroom is dan ludiek te noemen. Het interview met Marie Bamutese sereen en laat een indruk na die kan tellen.
Ik keer terug in mijn eigen tijd. Hoe ging en ga ikzelf om met racisme.
Waarom werd ik vroeger steeds als ‘vuile Jodin’ uitgemaakt en neigde ik later naar een interesse in Jodendom, Joodse geschiedenis en cultuur, en ging ik Hebreeuws studeren?
Symboliek
Jad. Hebreeuws voor Hand heeft zo’n rijke betekenis in 3 letters vervat. Jad betekent handen, handen af, jatten. ‘Blijf met je jatten van mijn spullen af’.
Jad is ook een aanwijsstokje met een
hand op het einde om woorden in de Tora aan te wijzen. De heilige woorden mogen niet met de handen aangeraakt worden. Maar ook het zuur van de huid zou het perkament te snel verouderen.
Ook Mohammed vond de hand ‘het meest volmaakte werktuig dat we van God hebben ontvangen. Het biedt de beste bescherming.’
De zilveren hand wordt gebruikt in sieraden, deurkloppers, versieringen op muren en in auto’s.
De moslims menen dat de vijf vingers verwijzen naar de vijf verplichtingen binnen het geloof. 5 maal bidden per dag, geloofsbelijdenis, geven van aalmoezen, vasten gedurende de Ramadan en eens in je leven een pelgrimstocht naar Mekka.
De zilveren hand op de afbeelding heeft beide betekenissen: de hand van Fatima en daarin de Jodenster. (Bron: Lihoes Maroc, Marokko en de Joden, een gedeelde geschiedenis)
Negers
‘Vuile Jodin’, leidt me mee naar een ochtend, waar het precieze jaar me ontgaat, maar het was met zekerheid een verkiezingsperiode en ik was nog klein. Hoogtij voor VU (Volks Unie) destijds, dus vermoedelijk begin jaren ’70.
Mijn vader was niet politiek actief – bij mijn weten toch niet – maar reed die verkiezingscampagne rond met zijn gele ‘cambions’ vol met gele kaatsballetjes. Die werden uitgestrooid ‘in caravaan’- rijdend doorheen het dorp. De juiste kleur en de juiste middelen op het juiste moment? Geel was de branding van zijn bedrijf, zwart het logo.
De volgende ochtend hoorde ik – eerder onheilspellende – stemverheffingen. Er heerste een drukte, die gevoelsmatig ‘anders dan anders’ leek.
Er waren ‘hakenkruisen’ op onze gevel geschilderd. Ook die zie ik op mijn netvlies. Hoewel ik de betekenis, het waarom, het hoe en de verbanden van destijds&nu niet ken.
Ik zou ze nu wel willen weten. Ik zou geld geven – bij wijze van spreken – voor een hint, een tip van de sluier: waarom stonden ze er op onze gevel, die ‘hakenkruisen’.
Verlinden ging naarstig de gevel schrobben, immers krijt kan je gemakkelijk wissen. Ik herinner me dat die zwarte lijnen toch wel een behoorlijke tijd de gevel ont-sierden.
Nogal een onvaste hand was het geweest – met spuitbus – zegt mijn herinnering.
Vandaag ga ik op zoek naar de betekenis van ‘hakenkruisen’.
Want ook die herbergen een rijke symboliek.
‘Zwartzakken’ is een woord dat in de grensgemeenten nogal snel over de tong ging. Vlaams gezind was onmiddellijk ook zwartzak.
Maar dat ‘vuile Jodin’ kan ik geen plaats geven. Niet toen en ook niet later. Ik ben katholiek opgevoed en heb me in moeilijke tijden – tijdens ongeval revalidatie oa – wel vastgeklampt aan het kruisje als symboliek, aan God, aan bidden, een bestaan, een schepper, een reden, een toeval, een waarom en een plaatsing van feiten.
Ik ging me ook verdiepen in Sanskriet, wou een Kiboets beleven….en beleefde deze ook.
Maar waar die uitdrukking vuile Jodin zijn grondslag vond? Ik scoor hoog op de hygiëneschaal meen ik. Dus letterlijk vuil kon het niet betekenen.
Mijn grootmoeder ken ik spijtig genoeg enkel van de foto op haar grafsteen. Zij heeft edele oosterse trekken heb ik gezien.
Swastika is Sanskriet voor Hakenkruis.Swastika’s zijn al van 3300 v. Chr. Gekend bij de Indus beschaving, een volk dat leefde in Noordwest-India rond de rivier de Indus. Het symbool staat voor de vier windstreken en voor vuur, zon, beweging en de eeuwige kringloop.
Het hakenkruis is van oorsprong een positief symbool. In Oosterse culturen is het al heel lang bekend.
Hilter dacht dat hij het hakenkruis had uitgevonden, dat het zijn Arische eigendom was.
Maar lang voor Hilter en de nazi’s was het hakenkruis het symbool van de ‘volkse’ groepen van het Duitse/Oostenrijkse nationalisme. Deze mensen waren ook antisemitisch (tegen de joden). Pas bij de nazi’s wordt het hakenkruis voor veel mensen het symbool van onderdrukking, geweld en joden haat.
Het hakenkruis van de nazi’s is een swastika dat 1 achtste gedraaid is. 1 x 8ste draai en het wordt een bedreigende haat.
De hakenkruisen die ik me herinner waren ook 1 achtste gedraaid.
Ze hadden dus wellicht een symbolische boodschap die ik dus niet ken of niet weet.
Ik herinner me ook een jeugd waarbij ik – samen met mijn vader – veel tijd doorbracht in Antwerpen-stad, bij “zwarten.”
Niet lichtbruin, niet die van de verbruining die De Winter bedoelt, maar git zwart.
Ik ben zeer recent – toevallig? – op zoek gegaan naar het huis waar de ganse familie woonde.
Statige, rijzige, mooie & elegante zwarte mensen.
Ontzettend gastvrij. Het voelt alsof ik daar alle dagen in de sofa zat.
En ik heb het huis gevonden. Er is nu een Badhuis voor Moslima in ondergebracht, een mooie mozaïekgevel brengt kleur in de wijk.
Ik heb een tijdje met open mond naar de mozaïek staan gapen terwijl de herinneringen voorbij voeren…. Die mooie gewaden, in felle kleuren, en mooie stoffen. De urenlange kookpartijen, het eten met handen van de lekkerste rijst ooit, zowel als hoofdmaaltijd als de zoete desserts.
Het water komt me in de mond. Het was ook ‘gewoon’ dat de heer des huizes meerdere vrouwen had. Ik heb daar nooit bij stilgestaan. Verschillende verdiepingen, verschillende families&en elk evenveel rechten.
Hoe een gelukzak was ik toen ik mijn vader naar Mali, Bamako, mocht vergezellen. Mee duinen in het leven van die zwarten, vissen op de Niger, genieten van de haartooi, het uren geduldig zijn, de tijd die stilstond…
Zwarten. Negers.
Toen die tijd was negers geen scheldwoord, toen kon negerinnentetten nog, was Sinterklaas nog geen slavendrijver en konden de Pieten nog gewoon Zwart & Piet zijn.
Genieten van de elegantie van die klasse Malinese vrouwen in hun mooie felle kledij, fier rechtop. Mooie huidskleur.
Toen werd ik uitgescholden voor vuile Jodin, maar dat is jaren later gestopt. Op het moment dat ik zowel een kruisje als een magenta David begon te dragen.
Symbolen
Ze zijn zo rijk, ze zijn zo oud, ze zijn zo veelzeggend, ze overtreffen alle grenzen van zinsverbijstering.Grenzen van onverdraagzaamheid. Grenzen van onverklaarbaar racisme.
Eerlijk? Ja, ook ik erger me een enkele keer aan moslima in centra van grootsteden. Hun gedrag is steeds zo defensief, in die centra, zo lijkt. Alsof ze dààr nooit kunnen/mogen lachen. Zelfs als ik stop – en het zou zelfs op dat moment niet hoeven – om haar met haar kinderen de straat te laten oversteken, naast het zebrapad dan ook nog, zelfs dan voel ik me soms – met die blikken van onder de hoofddoek – een boef. Een vreemde sant in eigen land.
Maar dat zal vice versa ook zo zijn. Cultuurverschillen. Communicatie en simultane verdieping in wederzijdse culturen is dus een goede intentie.
Na al die jaren heb ik de statige familie teruggevonden. De zwarten. Lang Leve de sociale media. Er waren een aantal zonen, waarvan de meesten studeerden aan de Sorbonne, nota bene. We communiceren via diezelfde sociale media.
Openheid, communicatie, erkenning van moraal en diversiteit in waarden, no matter what…kleur of ras of stand, allen zijn we naakt geboren en allen zullen we naakt ook weer terugkeren.
Wie in deze tijd van toegankelijke informatie via Internet nog zo dwaas is te doen alsof blanken of ‘niet verbruinden’ superieur zijn is een nar.
Ook hoop ik dat de ‘hakenkruisen’ ooit nog eens uitgelegd worden want ik hunker naar de symboliek erin die toen van toepassing was op dié gevel op dàt moment.
© Sabrina Maes, Juni, 2014
